IVF คืออะไร? ทำไมคนเลือกทำเด็กหลอดแก้ว
การทำเด็กหลอดแก้ว (In Vitro Fertilization หรือ IVF) คือวิธีช่วยการเจริญพันธุ์ที่ไข่และอสุจิจะถูกนำออกมาภายนอกร่างกายในห้องปฏิบัติการเพื่อให้เกิดการปฏิสนธิ (fertilization) จากนั้นตัวอ่อนที่ได้จะถูกคัดเลือกและนำกลับไปปลูกที่โพรงมดลูกของผู้หญิง เพื่อให้ฝังตัวและเติบโตเป็นทารกในครรภ์
เหตุผลที่ผู้คู่สมรสอาจเลือกทำ IVF ได้แก่:
- ท่อนำไข่อุดตันหรือเสียหาย
- ปัญหาในการตกไข่หรือฮอร์โมน
- คุณภาพอสุจิลดลง (จำนวน น้าเชื้อ เคลื่อนไหว รูปร่าง)
- มีโรคที่ส่งผลต่อระบบสืบพันธุ์ เช่น เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (endometriosis)
- การทำ IUI แล้วไม่สำเร็จ
- ปัจจัยอื่น ๆ เช่น อายุที่เพิ่มขึ้น
ในประเทศไทย มีคลินิกและโรงพยาบาลหลายแห่งให้บริการ IVF ด้วยมาตรฐานเทียบเท่าสากล เช่น โรงพยาบาลในกรุงเทพฯ ที่นำเทคโนโลยีทางการแพทย์ และผู้เชี่ยวชาญมารับดูแลผู้ที่ต้องการลูกด้วยวิธีนี้ (เช่นบทบาทของการให้ฮอร์โมน ปลูกถ่ายตัวอ่อน)
ขั้นตอนการทำ IVF คืออะไร — จากเริ่มต้นจนผลลัพธ์
แม้แต่ละเคสอาจมีการปรับแผนการรักษาตามสุขภาพและเงื่อนไขของผู้ป่วย แต่โดยทั่วไปจะมีขั้นตอนหลักดังนี้:
1. ปรึกษา & ตรวจเบื้องต้น
- ซักประวัติสุขภาพ การมีลูกก่อนหน้า โรคทางระบบสืบพันธุ์
- ตรวจเลือดวัดฮอร์โมน, ตรวจความสมบูรณ์ของมดลูก รังไข่
- ตรวจอสุจิของฝ่ายชาย
2. ยากระตุ้นไข่ (Ovarian Stimulation)
- ใช้ฮอร์โมนหลายชนิดฉีดเข้าใต้ผิวหนัง/กล้ามเนื้อ เพื่อให้รังไข่ผลิตไข่มากกว่าปกติ
- ติดตามผลด้วยอัลตราซาวด์ และตรวจเลือดเพื่อประเมินการตอบสนอง
- เมื่อไข่พัฒนาได้ดี แพทย์จะให้ยากระตุ้นให้ไข่เข้าสู่ช่วงพร้อมเก็บ (trigger shot)
ระยะเวลาส่วนนี้มักอยู่ในช่วง 8-14 วัน ขึ้นอยู่กับการตอบสนอง
3. เก็บไข่ (Egg Retrieval)
- ดำเนินการภายใต้ยาระงับความรู้สึกหรือยาชา
- ใช้เข็มผ่านทางช่องคลอดสอดเข้ามาเก็บไข่จากฟอลลิเซิล
- กระบวนการใช้เวลาประมาณ 20-30 นาที
4. ปฏิสนธิ & การเพาะเลี้ยงตัวอ่อน (Fertilization & Embryo Culture)
- ไข่ที่เก็บได้จะถูกนำมารวมกับอสุจิ
- ในบางกรณีใช้เทคนิค ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) — คือการฉีดอสุจิเข้าไปในไข่โดยตรงเพื่อเพิ่มโอกาส (เมื่ออสุจิมีคุณภาพไม่ดี)
- ตัวอ่อนจะถูกเลี้ยงดูในห้องปฏิบัติการ 3-5 วัน (บางแห่งใช้วิธีเพาะจนถึงบลาสโตซิสต์ในวันที่ 5)
5. การย้ายตัวอ่อน (Embryo Transfer)
- เลือกตัวอ่อนที่มีลักษณะดี (อัตราการพัฒนาปกติ) ย้ายเข้าสู่โพรงมดลูกโดยใช้สายพิเศษ
- ขั้นตอนนี้ไม่ต้องดมยาหรือผ่าตัด
- ถ้ามีตัวอ่อนเหลือ อาจทำการแช่แข็งเพื่อใช้ในครั้งต่อไป
6. การสนับสนุนหลังย้ายตัวอ่อน (Luteal Phase Support)
- ให้ฮอร์โมน (โดยทั่วไปคือโปรเจสเตอโรน) เพื่อช่วยให้เยื่อบุมดลูกพร้อมสำหรับฝังตัว
- ติดตามระดับฮอร์โมนและอาการต่าง ๆ
7. ตรวจการตั้งครรภ์
- ประมาณ 9-14 วันหลังการย้ายตัวอ่อน จะตรวจเลือดเพื่อดูฮอร์โมนการตั้งครรภ์
- ถ้าให้ผลเป็นบวก จะติดตามอัลตราซาวด์ในช่วงต่อไป
รอบการทำ IVF ทั้งหมดอาจกินเวลาราว 4-6 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับการตอบสนองของร่างกายและโปรโตคอลที่ใช้
อ่านเพิ่มเติม แผนการทำ IVF 1 รอบ – คู่มือการทำเด็กหลอดแก้ว (IVF)
โอกาสสำเร็จ &ปัจจัยที่มีผลต่อผลลัพธ์
โอกาสสำเร็จของ IVF ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น อายุของผู้หญิง ความสมบูรณ์ของไข่/อสุจิ คุณภาพตัวอ่อน สภาพเยื่อบุมดลูก และประสบการณ์ของคลินิก
- ผู้หญิงที่มีอายุน้อยกว่า 35 ปี มักมีโอกาสสำเร็จสูงกว่า
- ถ้าใช้ ICSI หรือเทคนิคเสริม เช่น การตรวจโครโมโซมตัวอ่อน (PGT/PGS) อาจช่วยให้เลือกตัวอ่อนที่มีสุขภาพดี
- การดูแลสุขภาพทั่วไป เช่น น้ำหนัก อาหาร การออกกำลังกาย พักผ่อน และการลดความเครียด ก็มีบทบาทช่วย
ในประเทศไทย หลายคลินิกประกาศอัตราความสำเร็จที่น่าพอใจ และมีแพ็กเกจ IVF ที่รวมบริการต่าง ๆ ตั้งแต่ยากระตุ้นจนถึงการย้ายตัวอ่อน
ข้อดี ข้อจำกัด และสิ่งที่ควรรู้
ข้อดี
- ช่วยให้คู่ที่มีปัญหามีลูกได้
- สามารถเลือกและคัดตัวอ่อนที่มีสุขภาพดี
- ตัวอ่อนเหลือสามารถแช่แข็งไว้ใช้ในอนาคต
ข้อจำกัด / ความท้าทาย
- ไม่ใช่ว่าทุกครั้งจะสำเร็จ — อาจต้องทำหลายรอบ
- ค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง
- ความเครียดทางอารมณ์จากการรอผล
- มีความเสี่ยงด้านร่างกาย เช่น ภาวะแตกรังไข่เกิน การตั้งครรภ์แฝด
กฎหมาย &จริยธรรมในไทย
- ในไทย ผู้ที่จะทำ IVF มักต้องมีหลักฐานการสมรส
- การบริจาคไข่หรืออสุจิได้รับอนุญาตภายใต้เงื่อนไข
- การเลือกเพศของตัวอ่อนมักได้รับการจำกัดเฉพาะกรณีทางการแพทย์
สิ่งที่ผู้ประสงค์จะทำ IVF ควรเตรียมตัว
- ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านการเจริญพันธุ์
- ตรวจสุขภาพทั่วไป ทั้งฝ่ายหญิงและชาย
- เตรียมใจ สภาพจิตใจ และสนับสนุนจากคู่สมรสหรือครอบครัว
- วางแผนทางการเงิน — กำหนดงบประมาณเผื่อไว้หลายรอบ
- ปรับสุขภาพ & ไลฟ์สไตล์ — ลดน้ำหนักถ้าจำเป็น เลิกบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ให้น้อยที่สุด
- เข้าใจความเสี่ยง และเตรียมตัวรับกับผลลัพธ์ที่อาจไม่ใช่ 100%
